Bezuinigingen
– VVD wil per saldo ruim 22 miljard euro ‘ombuigen’, ofwel: bezuinigen. Dat
doet geen partij de liberalen na. Zorg en sociale zekerheid worden het
hardst aangepakt. Veiligheid en infrastructuur krijgt er juist geld bij.
– PvdA hakt ook flink. De teller loopt bij de sociaal-democraten op een netto
bezuiniging van ruim 15 miljard. Ook PvdA buigt het meest om bij zorg en
sociale zekerheid, al wordt een flink deel daarvan via de lasten voor lage
inkomens terug gegeven. Extra geld heeft de PvdA verder over voor
ambtenarensalarissen (geen nullijn).
Compromis?
Zeven miljard euro is het verschil tussen VVD en PvdA. Dat is fors maar niet
onoverbrugbaar. De VVD zal hard vasthouden aan het plafond voor het tekort
van 3 procent. De PvdA zal zich daar waarschijnlijk naar voegen. Het wordt
een afruil tussen bezuinigen en repareren voor de lage inkomens en
uitkeringen. De VVD heeft bij het Kunduz-akkoord laten zien daar verrassend
flexibel in te zijn.
Lastig wordt wel een eventuele extra bezuiniging op defensie. De PvdA wil het,
maar de VVD is mordicus tegen.
Inkomstenbelastingen
- VVD wil de arbeidskorting verhogen. Dat is de 1000 euro voor iedere
werkende, die Rutte tijdens de campagne in de strijd gooide.
- PvdA wil de arbeidskorting afschaffen voor ondernemers, en verhogen voor
mensen in loondienst. Bovendien staat er in het PvdA-programma een nieuw
tarief van 60 procent voor inkomens van boven de anderhalve ton.
Compromis?
Dit zijn tegenstrijdige voorstellen. De VVD kan met een belastingverhoging
louter voor ondernemers moeilijk instemmen. En ook het hoge belastingtarief
doet de liberalen rillen. Maar de PvdA zal enige vorm van extra nivellering
via de inkomstenbelasting eisen. Misschien dat er via een afruil met de
hypotheekrenteaftrek wat valt te regelen (zie verderop).
Btw
- VVD laat de btw-verhoging naar 21 procent uit het Kunduz-akkoord intact.
- PvdA wil het hoger btw-tarief terug brengen naar 19 procent.
Compromis?
Hogere btw levert ruim vier miljard euro op. Ieder jaar weer. Dat is een
inkomstenstroom die de politici moeilijk kunnen laten liggen. De verhoging
is al doorgevoerd als een eventueel kabinet Rutte-Samsom van start gaat, dus
kleeft niet aan de nieuwe regering. Daarom lijkt het onwaarschijnlijk dat de
PvdA dit punt gaat binnenhalen.
Hypotheekrenteaftrek
- VVD houdt zich aan de Kunduz-afspraak dat nieuwe gevallen alleen renteaftrek
krijgen over een hypotheek waar op wordt afgelost. Maar verder wil de partij
niet gaan. Bestaande gevallen houden hun volledige renteaftrek.
- PvdA wil bestaande hypotheken ook aanpakken. Er komt – op termijn – een
maximaal percentage van 30 procent waartegen de hypotheekrente mag worden
afgetrokken. En de schuld waarover mag worden afgetrokken krijgt een
maximum.
Compromis?
De renteaftrek is een potentieel breekpunt in de onderhandelingen. Maar het is
niet bij voorbaat onmogelijk. Bij de Kunduz-onderhandelingen heeft de VVD al
bewogen, de renteaftrek is minder taboe dan twee jaar geleden. Bovendien is
er misschien een slimme uitruil mogelijk tussen renteaftrek en lagere
belastingen. Als de PvdA wil dat er tegen een lager tarief wordt
afgetrokken, kan de VVD eisen dat dan ook het hoge belastingtarief zelf
omlaag gaat. Allemaal op de langere termijn, als de begroting het toestaat
natuurlijk. Zo kunnen beide partijen hun zin.
AOW-leeftijd
- VVD: AOW-leeftijd sneller omhoog dan afgesproken in Kunduz-akkoord.
- PvdA: AOW-leeftijd langzamer omhoog dan Kunduz, en uittreden met 65 jaar
moet mogelijk blijven.
Compromis?
Zal moeizame onderhandeling zijn, maar anders dan bij de zorg is er een bijna
oneindig aantal varianten te bedenken van tussenoplossingen. PvdA wil er in
elk geval uitstel uitslepen voor de ‘ zware beroepen’ of voor mensen met een
lang arbeidsverleden. De optie om met een lagere uitkering al op 65 uit te
treden, stond in het pensioenakkoord dat samen met kabinet Rutte-Verhagen
ten onder ging. Het is niet duur dus wellicht kan de VVD hier bewegen.
Zorg
- VVD wil voortvarend doorgaan met stimuleren van marktwerking in de zorg.
- PvdA wil af van de markt en terug naar een bureaucratische budgettering van
de zorg.
Compromis?
Dit wordt het moeilijkste onderwerp van de onderhandelingen. De plannen van
VVD en PvdA overlappen elkaar nergens en beide partijen hebben zich diep in
hun standpunt ingegraven. Je kunt niet meer markt en een meer budgettering
doorvoeren. Het gaat hier om een echte richtingenstrijd, waar een compromis
niet in zicht lijkt. Alleen een ruil met andere beleidsterreinen kan een
oplossing vormen. Bijvoorbeeld: de PvdA krijgt z’n budgetten, als de VVD de
arbeidsmarkt mag hervormen. Paars1 wist op deze pragmatische wijze
standpunten uit te ruilen. Misschien dat het nu weer lukt.
Lees ook op Z24.nl:
hypotheekrenteaftrek en forensentaks?
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl